Ze znajomością języków obcych jest podobnie w każdym przypadku. Jeśli znasz jeden, łatwiej przychodzi nauka kolejnego. Tym bardziej gdy należą one do tej samej grupy językowej. I nie inaczej jest z językami słowiańskimi. Są do siebie podobne, mają zbliżoną wymowę i słownictwo. Czy jednak jest któryś z nich, który jest najbardziej z nich wszystkich słowiański? Jeśli oczywiście w ogóle można w ten sposób je klasyfikować. W końcu to, że są do siebie podobne nie znaczy, że takie same. Co nas wyróżnia jako użytkowników języka polskiego, który oczywiście jest słowiański? Tak naprawdę nasz język ojczysty wykazuje mnóstwo podobieństw do pozostałych z tej grupy. Czy to oznacza, że jest najbardziej słowiańskim językiem? Sprawdzamy. Dziś kilka słów na ten temat.
Języki słowiańskie – duża rodzina europejska
Zanim dowiemy się, który z nich jest najbardziej słowiański, warto w ogóle je poznać. Czym są, skąd pochodzą, jakie mają korzenie. Najpierw jednak nieco współczesności. Okazuje się, że co trzeci Europejczyk mówi językiem słowiańskim. Szacuje się, że tą grupą językową posługuje się obecnie ponad 300 milionów osób na świecie. Co prawda używane są głównie w krajach Europy Wschodniej, znacznej części Bałkanów, środkowej części Europy i północnej Azji. Ale to oczywiście jedynie ich zasięg w teorii. Dziś tak naprawdę polski czy ukraiński możemy usłyszeć również w Amerykach czy Afryce. Słowiański usłyszymy dosłownie w każdym zakątku ziemi. Nie jest może tak popularny jak angielski, ale równie często słyszany. Języki już dawno przekroczyły granice państw i obecne są na całym świecie. Wróćmy jednak do tematu. Języki te należą do grupy języków indoeuropejskich. Właściwie wszystkie z nich pochodzą od jednego języka prasłowiańskiego. Obecnie dzielą się na trzy zespoły języków: zachodniosłowiańskie, południowosłowiańskie i wschodniosłowiańskie.
Zanim jednak dowiemy się, który z nich jest najbliższy ideałowi, sprawdźmy, które ze współczesnych języków do nich należą. I tak, szacuje się, że grupą zachodnią posługuje się około 61 milionów osób. W jej skład wchodzą trzy podgrupy: lechicka, łużycka i czesko – słowiańska. Co prawda może nam to niewiele mówić, zatem kilka przykładów. Należą do tej grupy takie języki jak: wymarły połabski, polski, kaszubski, czeski czy słowacki.
Grupą południowosłowiańską mówi około 35 milionów ludzi. Dzieli się ona na podgrupę wschodnią do której należy wymarły starosłowiański, dawny cerkiewnosłowiański, język bułgarski i macedoński. Druga to podgrupa zachodnia. Tu mamy takie języki jak: słoweński i serbsko – chorwacki w standardzie języka serbskiego, chorwackiego, bośniackiego i czarnogórskiego. I wreszcie pora na trzecią grupę języków wschodniosłowiańskich. Posiada aż 210 milionów użytkowników. To najliczniejsza z nich wszystkich i najbardziej rozpowszechniona. Zaliczał się do niej wymarły ruski i starobiałoruski. Współcześnie zaliczają się do niej białoruski i ukraiński oraz język rosyjski i rusiński.
Słowiańskie języki wywodzą się z jednego języka
Bez względu na to, ile, słowników sprawdzisz i ile encyklopedii przeczytasz, wniosek jest jeden. Jakkolwiek nie chcemy ich sklasyfikować, słowiańskie języki pochodzą od jednego przodka. Językiem ojczystym dla nich wszystkich jest prasłowiański. Według naukowców, podzielił się on na dialekty regionalne w drugiej połowie I wieku naszej ery. Szacuje się, że mówiono nim do V wieku naszej ery. Niestety nie zachowały się na to żadne pisemne dowody. Okazuje się, że najstarsze zachowane manuskrypty języka Słowian pochodzą z X wieku. Ale to jeszcze nie wszystko. Większość językoznawców uważa, że przed etapem istnienia prawosłowiańskiego istniała jeszcze wspólnota językowa bałto – słowiańska. Za poparciem tej teorii przemawia chociażby to, że słowiańskie języki mają wiele cech wspólnych z grupą bałtycką. Należy do niej m.in. litewski czy łotewski. Poza tym wykazują tez duże podobieństwo z językami germańskimi, irańskimi a nawet celtyckimi. Dzięki temu można wysnuć teorię, że dzisiejsze języki Słowian rozwijały się wśród wielu innych, które w pierwszej chwili wydają się nam bardzo od siebie odległe. A już na pewno nie spokrewnione. A jednak, jak widać, prawda wygląda nieco inaczej. Poza rozwojem standardowych języków, w tym samy momencie pojawiały się gwary i dialekty regionalne. To one także mają wpływ na współczesne języki, które mimo podobieństw, w pewnych regionach po prostu znacząco się od siebie różnią. To jednak nie wpływa na ich pewne wspólne zasady.
Cechy wspólne słowiańskich języków
O tym, że wszystkie z tej grupy języki są do siebie podobne nie jest żadną tajemnicą. Wystarczy posłuchać ich, żeby od razu skojarzyć z której części świata pochodzi rozmówca. To właśnie dlatego często są mylone ze sobą. Okazuje się, że cech wspólnych jest naprawdę sporo. Już wiemy, że należą do tej samej grupy języków słowiańskich. I chociażby dlatego są do siebie podobne. Poza tym mają wspólnego przodka, bo wywodzą się z tego samego języka. Jednak jak współcześnie można określić te wspólne elementy, jak je nazwać. Nie jesteśmy pierwszymi, którzy nad tym się zastanawiają. Okazuje się, że jest kilka cech, które sprawiają, że języki te stają się wzajemnie zrozumiałe. Dlaczego tak jest?
Otóż, większość z tych współczesnych języków zachowała wiele cech morfologicznych prasłowiańskiego. Stąd ich gramatyka jest dość podobna i oparta na podobnych zasadach. Poza tym wiele z tych języków posiada małą ilość głosek nosowych. Ale to oczywiście nie jedyne podobieństwa. Do tych najważniejszych, potwierdzających ich pokrewieństwo należą m.in. mocno fleksyjna morfologia. Większość z nich ma 6 a nawet 7 przypadków. Kolejną wspólna cechą jest to, że czasowniki dzielą się na dokonane i niedokonane. W większości z nich można zauważyć także obecność fonetycznego zmiękczenia. I na końcu to, co sprawia najwięcej trudności w ich nauce. To trudne zbitki spółgłoskowe, powstałe po zaniku jerów. Czy ta ostatnia cecha oznacza, że dla nie Słowian mogą być to najtrudniejsze języki świata w nauce. No nie, aż tak daleko nie należy iść. Jednak na pewno stanowią one nie lada wyzwanie dla osób, które nie znają żadnego z języków naszej grupy.
Alfabety słowiańskie
Mimo, iż języki te są do siebie bardzo podobne, stosuje się lub stosowało się do nich trzy różne zapisy. To alfabet głagolicki, cyrylicki i łaciński. Pierwszy z nich to najstarsze pismo Słowian. Za jego twórcę uznaje się Cyryla, który wraz z bratem Metodym w IX wieku za jego pomocą zapisał język słowiański z okolic Salonik. Tak naprawdę alfabet ten był pierwotnym zapisem języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. W późniejszych czasach służył jako język literacki i liturgiczny. Kolejnym z nich jest cyrylica. Uznaje się go za uproszczoną wersję głagolicy. Za jego twórcę uznaje się uczniów Cyryla i Metodego. Pierwsze ślady zapisów w cyrylicy odnaleziono na terenie Bułgarii. Zapis ten w pierwotnej wersji nie przetrwał do naszych czasów. Obecnie zamiast cyrylicy stosuje się grażdankę. I wreszcie łacina. To właśnie łacinka służy dziś współcześnie do zapisu większości języków z tej grupy. Okazuje się, ż posługuje się tym zapisem około 35% ludzi na świecie, co sprawia, że jest to najbardziej rozpowszechniony system znaków na naszej planecie. Początkowo system ten składał się z 21 znaków, obecnie jest ich 26. Każdy jego układ odpowiada danemu językowi. Dlatego nie ma dwóch identycznych. Wystarczy porównać polski z czeskim czy francuskim. Mimo tego samego układu liter, w każdym z nich pojawiają się także te, charakterystyczne dla naszego języka.
Który język jest najbardziej podobny do polskiego?
Każdy uważa swój język za wyjątkowy. I nie inaczej jest z Polakami. Piękna polszczyzna zdaje się być dla nas absolutnie niepowtarzalna. I trudno się dziwić naszej opinii. Dlatego wydaje nam się, że inne języki powinny (lub nie) być do niej podobne. Czy jednak faktycznie tak jest? To zależy. często zdarza się, że jako turyści jesteśmy myleni z Rosjanami, Czechami czy Ukraińcami. Powodem tego jest to, że nasze języki dla obcokrajowców brzmią bardzo podobnie. Jednak, który z nich jest najbardziej zbliżony do polskiego?
Wśród języków z naszej grupy najczęściej wymienia się język czeski. I jest w tym sporo prawdy. Wystarczy wyjechać do Czech, aby bez problemu porozumieć się na miejscu. I wcale nie trzeba się uczyć tego języka. Wystarczy posłuchać i używać podobnych słów. Czy jednak naprawdę jest tak bliski naszemu, że nie ma co zawracać sobie głowy jego nauką? No nie, to byłoby zbyt proste. Warto zawsze pamiętać, że to, co podobnie brzmi nie zawsze ma to samo znaczenie. To tzw. pułapki językowe i fałszywi przyjaciele. Jako przykład wystarczy podać czeski „napad”, który wcale nie oznacza rabunku i napaści. To pomysł, które często przychodzi nam do głowy.
Wyraźne podobieństwa do języka polskiego wykazują też rosyjski i ukraiński. Jak wiemy należą do tej samej rodziny języków europejskich. Dlatego łatwo wpadają nam w ucho i są dla nas w zasadzie zrozumiałe. Czy to zasługa wspólnych korzeni językowych? Oczywiście. Poza tym bliskie sąsiedztwo też do czegoś zobowiązuje. Często po prostu słyszymy te języki i dlatego jesteśmy z nimi „osłuchani”. Stąd wrażenie, że są do siebie podobne. Tak jak czeski i słowacki. Dla wielu osób są tak podobne, że niemal identyczne. Nawet niektórzy myślą, że to jeden i ten sam język. Tak oczywiście nie jest, jednak nie sposób oprzeć się wrażeniu, że są bliźniaczo podobne. Jednak każdy język ma inny poziom podobieństwa z pozostałymi językami. Dlatego trudno jest jednoznacznie wskazać, który jest najbardziej zbliżony do polskiego. Jedno jest pewne, znając jeden możemy w zasadzie porozumieć się w innym języku słowiańskim.
Zatem, który z języków jest najbardziej słowiański? Może polski? A może bułgarski czy rosyjski? Tak naprawdę chyba nikt nie zna odpowiedzi na to pytanie. Wszystko zależy od punktu odniesienia i naszych często subiektywnych poglądów. Trudno bowiem wyobrazić sobie analizę każdego z tych języków i sprawdzenie poziomu ich słowiańszczyzny. Dla nas jednak z pewnością zwycięzcą tego rankingu będzie nasz piękny język ojczysty. Dlaczego? Na to pytanie już każdy powinien odpowiedzieć sobie sam.