Język polski całkiem słusznie uważany jest za jeden z najtrudniejszych na całym świecie. Zapewne niemal każdy kontakt obcokrajowca z naszą mową powoduje dreszcze. Co ciekawe, pośredni wpływ ma na to szereg zapożyczeń językowych.

Historia naszego języka jest bardzo bogata. Przyjęło się, że pierwsze polskie zdania zostały zapisane w 1270 roku w tak zwanej Księdze Henrykowskiej. 15 lat później podjęto decyzję, że językiem polskim, obok łaciny będą wykładane nauki w katedrach i klasztorach. W kolejnych latach nasza mowa bardzo ewoluowała i wzbogacana była o kolejne zwroty czy wyrażenia.

Długotrwały proces kształtowania języka przebiegał wraz z napływem na tereny naszego kraju innych kultur. To powodowało, że zaczęły pojawiać się zapożyczenia językowe w języku polskim, które z biegiem czasu wnikały do niego na stałe. Ze zjawiskiem tym mamy do czynienia praktycznie do dziś.

Czym są zapożyczenia?

Zapożyczenia językowe w języku polskim to zjawisko przenikania wyrazów, zwrotów lub całych zdań z innego języka. Po pewnym czasie zaczynają one odgrywać swoją rolę, stając się kolejnym elementem słownictwa. Ilość zapożyczeń, jaka obecnie funkcjonuje w polskiej mowie kształtuje się na poziomie około 140 tysięcy zwrotów. Ich podziału dokonuje się pod różnymi kątami, takimi jak przedmiot zapożyczenia, pochodzenie, stopień przyswojenia, droga dostania się do naszego języka czy pod kątem kryterium funkcjonalności.

Wśród najpopularniejszych zapożyczeń językowych w języku polskim można wyróżnić:

• Anglicyzmy (język angielski)

Wielu zwolenników polskiej, poprawnej polszczyzny jest przeciwnych angielskim zapożyczeniom językowym w języku polskim. Natłok wyrażeń pochodzących właśnie z tej grupy jest tak duży, że jest dynamika nie będzie się zatrzymywała, za jakiś czas anglicyzmy mogą przejąć kontrolę nad naszą mową. Fakt, że angielski jest międzynarodowym językiem sprawia jednak, że jest to naturalna kolej rzeczy.

Przykładami mogą być słowa związane z handlem (biznes, biznesmen, bizneswoman, boss, broker, holding, leasing, menedżer, monitoring, sponsor), modą (dżinsy, klipsy, lycra, topless), sportem (bobslej, debel, derby, doping, dżokej, forhend, hokej, lider, mecz), kulturą i rozrywką (blues, camping, country, disco, horror) czy życiem codziennym (happy end, market, puzzle, ranking, weekend).

• Germanizmy (język niemiecki)

Jedne z najbardziej popularnych zapożyczeń językowych w języku polskim. Germanizmy pojawiały się w naszej mowie stopniowo, ale z wieku na wiek odgrywały coraz ważniejszą rolę, przede wszystkim  z uwagi na bliskość geograficzną. W wielu zestawieniach zaznacza się, że obecnie w naszym słownictwie można znaleźć ponad 3000 słów wywodzących się z języka niemieckiego.

Wśród germanizmów w języku polskim można wyróżnić słowa związane z pełnionymi funkcjami (burmistrz, kanclerz, wójt, sołtys, rycerz), fragmentami miast (ratusz, jarmark, rynek, knajpa, plac), prawem i ekonomią (fach, handel, weksel, stempel) czy budownictwem (blacha, cegła, rura, komin, dach).

• Italianizmy (język włoski)

Początek napływu włoskich zapożyczeń językowych do języka polskiego datuje się na XV wiek  i pojawiającymi się na terenie naszego kraju doktrynami związanymi z odrodzeniem. Swoją rolę w tym aspekcie odgrywali także rzemieślnicy i artyści, którzy działali w Polsce. Niewątpliwie italianizmy mają najciekawszą historię wejścia w ramy naszej rodzimej mowy.

Większość słów pochodzących z języka włoskiego dotyczy kulinariów i gastronomii (farfalle, kalafior, mascarpone, ravioli, ricotta, spaghetti, szpinak, tiramisu). Ponadto można także spotkać zwroty związane z muzyką (aria, sonata, serenada, wiolonczela) i innymi.

• Galicyzmy (język francuski)

W XVII i XVIII wieku panował okres największego napływu francuskich zapożyczeń językowych do języka polskiego. Wówczas oba kraje miały ze sobą wiele wspólnego, głównie pod kątem szlacheckim i arystokrackim. Przez pewien czas w naszym kraju porozumiewano się tylko po francusku. Do dziś bardzo wyraźnie można odczuć pozostałości po tamtych czasach, ponieważ galicyzmy są obecne  w języku polskim w dużych ilościach.

Z uwagi na fakt, że Francja jest światową kolebką mody i elegancji, zapożyczenia językowe w języku polskim, wywodzące się z tego kraju w przeważającej części są związane właśnie z tą kategorią. Na myśl przychodzą takie słowa, jak fryzjer, gorset, kokietka, peruka czy parasol. Ponadto chyba każdy kojarzy stwierdzenia rendez-vous, vis-à-vis, à propos czy déjà vu, które także pochodzą z kraju nad Sekwaną.

• Latynizmy (łacina)

Równie ciekawe pod kątem historycznym, podobnie jak italianizmy są zapożyczenia językowe w języku polskim pochodzące z łaciny, nazywane latynizmami. Inna funkcjonująca nazwa takich zwrotów to makaronizmy, czyli wplatane do naszej mowy wyrażenia czy zdania, w całości pochodzące tej grupy.

Zdecydowana większość funkcjonujących w polskim języku latynizmów to słowa związane z religią  i chrześcijaństwem (anioł, biskup, kościół, msza, pacierz) oraz edukacją (atrament, bakałarz, rejestr). Ponadto są to takie wyrazy, jak kolumna, tron, apelacja, dekret, termin, traktat czy kryształ.

Mniej popularne zapożyczenia językowe w języku polskim

Wspomniane wyżej zapożyczenia są grupą, której ślady widoczne są w naszej mowie  w największym stopniu. Łączna liczba takich wyrazów jest jednak nieco większa, choć jest znacznie mniej popularna. Przyjmując jako kryterium pochodzenie, w języku polskim obecne są:

• Arabizmy – język arabski (np. admirał, alkohol, kuskus);
• Bohemizmy – język czeski (np. lustracja, polka, pistolet);
• Hebraizmy – język hebrajski (np. Jezus, Mesjasz, szatan);
• Hellenizmy – język grecki (np. Bizancjum, Akcjum, muzeum);
• Hungaryzmy – język węgierski (np. hejnał, giermek, leczo);
• Japonizmy – język japoński (np. harakiri, karaoke, origami);
• Jidyszyzmy – język jidysz (np. cymbergaj, bajgiel, belfer);
• Lituanizm – język litewski (np. dryblas, klucznik, starostwo);
• Rusycyzmy – język rosyjski (np. chandra, zsyłka, nachalny);
• Sinicyzmy – język chiński (np. keczup, liczi, soja);
• Slawizmy – języki słowiańskie (np. babuszka, polonez, sputnik);
• Turcyzmy – język turecki (np. arbuz, buzdygan).

Zapożyczenia językowe w języku polskim mogą występować pod różnymi postaciami. Najczęściej są nimi poszczególne słowa, wyrazy, ale są nimi także zwroty, typy derywatów, formy fleksyjne, konstrukcje składniowe i związki frazeologiczne. To wszystko sprawia, że popularność pożyczek  w naszej rodzimej mowie jest bardzo dużo i często nie zdajemy sobie nawet z tego sprawy.