Różnorodność związana z krajami azjatyckimi dostrzegana jest praktycznie na każdym polu i w każdej dziedzinie życia. Nie inaczej sprawa przedstawia się w przypadku języków urzędowych, których na tym kontynencie jest co nie miara.

Do kontynentu azjatyckiego włączonych jest oficjalnie 48 niepodległych państw, licząc łącznie z krajami tylko częściowo leżącymi na tym terenie, sześć nieuznawanych na międzynarodowej arenie, a także 14 ze statusem terytoriów autonomicznych. Tak szeroka lista narodowości powoduje, że języki urzędowe w Azji, które różnią się niemal dla każdej nacji również są bardzo szeroką grupą. Najlepiej jest to widoczne, kiedy spojrzymy na ich podziały.

W całej Azji używanych jest wiele języków, obejmujących różne rodziny językowe i niektóre, powiązane z nimi izolaty. Do głównych rodzin językowych na kontynencie azjatyckim należą:

• Języki ałtajskie: dzielą się na tureckie, mongolskie i tungusko-mandżurskie; posługuje się nimi około 151 milionów osób, zamieszkujących wiele obszarów, w tym Syberię i chiński Daleki Wschód;

• Języki austroazjatyckie: dzielą się na mundajskie i mon-khmerskie; posługuje się nimi około 117 milionów mieszkańców głównie Indii i Bangladeszu;

• Języki austronezyjskie: dzielą się na atajalskie, bunuńskie, wschodnio-tajwańskie, paiwańskie i inne; posługuje się nimi ponad 250 milionów rdzennych mieszkańców wysp Oceanii i Azji Południowo-Wschodniej;

• Języki Kaukazu: szeroka grupa języków, używana przez około 10 milionów mieszkańców terenów gór Kaukazu, które leżą między Morzem Czarnym i Morzem Kaspijskim. Często mylnie określane rodziną języków;

• Języki drawidyjskie: rodzina obejmująca 85 pomniejszych języków, którymi posługują się mieszkańcy Indii i Sri Lanki. Łączna liczba ludzi, która się nimi posługuje oscyluje w granicach 200 milionów;

• Języki indoaryjskie: podrodzina języków, którymi niegdyś posługiwali się Indoariowie, a obecnie cały czas ewoluujące. Ogółem posługuje się nimi ponad 700 milionów osób z Indii, Pakistanu czy Nepalu;

• Języki indoeuropejskie: jedna z największych, a jednocześnie najstarszych grup językowych, do których zalicza się kilkaset współczesnych języków, między innymi angielski czy hiszpański. Posługuje się nimi około 40% ziemskiej populacji (około trzy miliardy osób);

• Języki afroazjatyckie: najczęściej używane w Afryce, ale obecne także na Bliskim Wschodzie. Niegdyś nazywane były rodziną chamito-semicką;

• Języki mongolskie: rodzina języków ałtajskich, którą posługuje się około 8,5 miliona mieszkańców środkowej części Azji i Europy Wschodniej.

Języki urzędowe w Azji – popularność, występowanie

Analizując konkretne języki urzędowe w Azji, bez większych problemów można stwierdzić, którymi posługuje się największa liczba osób, a także w jakich krajach dominują. Rozpiętość wszystkich rodzajów mów w oparciu o ich popularność nie jest aż tak szeroka, ponieważ w kilku przypadkach jednym językiem posługuje się ogromna ilość ludzi w danym państwie.

1. Język chiński mandaryński: 1,2 miliarda osób (Chiny kontynentalne, Singapur, Republika Chińska);
2. Języki Indii: 1 miliard osób (Indie);
3. Język rosyjski: 145 milionów osób (Rosja, Kazachstan);
4. Język japoński: 130 milionów osób (Japonia);
5. Język koreański: 78 milionów osób (Korea Południowa, Korea Północna);
6. Język wietnamski: 70 milionów osób (Wietnam);
7. Język perski: 62 miliony osób (Afganistan, Iran);
8. Język tajski: 48 milionów osób (Tajlandia);
9. Język paszto: 45 milionów osób (Afganistan);
10. Język farsi: 40 milionów osób (Iran).

Mniej popularne języki urzędowe w Azji

Spośród 48 oficjalnie niepodległych państw należących do kontynentu azjatyckiego, właściwie na palcach dwóch rąk można wyliczyć kraje, w których mówi się przy użyciu najpopularniejszych języków. W mniejszych krajach występują rodzime, rdzenne mowy, które są znane jedynie osobom na danym obszarze terytorialnym.

Wśród takich języków urzędowych w Azji, na myśl jako pierwszy przychodzi język arabski, którym posługują się mieszkańcy Arabii Saudyjskiej, Bahrajnu, Jemenu czy Kataru. W przeważającej części jego użytkownikami są jednak obywatele państw afrykańskich, jak Algieria, Czad, Egipt, Libia czy Maroko.

W Bangladeszu i Indiach urzędowo ustaloną mową jest język bengalski, którym posługuje się odpowiednio 120 i 60 milionów ludzi. Siedem milionów mieszkańców Kambodży komunikuje się ze sobą przy użyciu języka khmerskiego, zaś w Laosie – laotańskim (około pięć milionów posługujących się).

Analiza organizacji Ethnologue Languages of the World udowadnia, że językami urzędowymi w Azji, którymi posługuje się najmniejsza liczba osób są:

• Tetum: należący do rodziny języków malajsko-polinezyjskich, używany głównie w Timorze Wschodnim (wraz z urzędowym portugalskim), a także części Indonezji. Szacuje się, że przy jego użyciu komunikuje się ze sobą około 750-800 tysięcy osób. Dzieli się na cztery dialekty: Tetun-Prasa, Tetun-Terik, Tetun-Belu i Nana’ek;

• Dzongkha: od 2003 roku urzędowy język w Bhutanie. Spotyka się go także w Sikkim, jednym ze stanów Indii. Często kojarzony jest z częścią dialektów tybetańskich. Doliczono się, że oficjalnym językiem urzędowym jest dla około 470 tysięcy osób.

• Malediwski: należący do rodziny języków indoaryjskich; posługuje się nim około 340 tysięcy mieszkańców Malediwów i wyspy Minicoy, należącej do terytorium związkowego Lakszadiwy.

Angielski językiem urzędowym w Azji

Choć różnorodność dialektów, a także zupełnie odmienna kultura w Azji mogą tego nie zwiastować, wśród języków urzędowych w Azji znajduje się także najpopularniejszy z języków na świecie, czyli angielski. Oficjalnie uznany jako główna mowa jest na Filipinach (obok filipińskiego),
w Indiach, Malezji (obok malajskiego), Pakistanie (obok urdu) i Singapurze (obok chińskiego mandaryńskiego, malajskiego i tamilskiego).

Trudności w zliczeniu języków urzędowych w Azji

Wszystkie oficjalne zestawienia, sumujące liczbę języków urzędowych w Azji podają, że ogólna ich liczba na całym kontynencie waha się od 50 do 60. W rzeczywistości mogą być ich tysiące. Dzieje się tak dlatego, że istnieje tak wiele języków mniejszościowych i do tej pory nierozpoznanych, że dokonanie dokładnego wyliczenia jest praktycznie niemożliwe.

Dobrym przykładem trudności w zliczeniu języków urzędowych w Azji może być arabski. Wiele organizacji ma problem, ponieważ ciężko stwierdzić, czy należy go zaliczyć jako jeden język czy grupy wielu dialektów. Obywatele Arabii Saudyjskiej i Syrii mogą mieć spore trudności ze zrozumieniem siebie nawzajem, a przecież posługują się tą samą mową.

Języki urzędowe w Azji, a wszystkie języki świata

Na kontynencie azjatyckim od wielu lat odnotowuje się zdecydowanie największą liczbę ludność na kuli ziemskiej, co naturalnie przekłada się na zestawienie najpopularniejszych języków. W pierwszej trójce tego rankingu znalazły się aż trzy mowy, które uznane są językami urzędowymi w Azji.

1. Chiński mandaryński (1,2 miliarda osób, z czego rodzimymi użytkownikami jest 897 milionów)

Często mówi się o nim jako ,,jednym”, ale tak naprawdę grupa wielu pokrewnych języków, z których mandaryński jest zdecydowanie największym. Pełni rolę urzędowego w Chinach, Republice Chin (Tajwan) i Singapurze. Zapisywany jest za pomocą chińskich znaków (czasami nazywanymi ,,znakami Han”), czyli starożytnego systemu obrazkowego. Szacuje się, że aby przeczytać gazetę, trzeba znać 2000-3000 znaków.

2. Język angielski (983 miliony osób, z czego rodzimymi użytkownikami jest 611 milionów)

Dzięki historycznej dominacji Imperium Brytyjskiego, a obecnie potęgi ekonomicznej Stanów Zjednoczonych, angielski często jest nazywany ,,światowym językiem” i zajmuje drugie miejsce pod względem popularności na kuli ziemskiej.

3. Język hindustani (544 miliony osób, z czego rodzimymi użytkownikami jest 329 milionów)

Hindustani to zbiorowa nazwa języków hindi i urdu – dwóch dialektów tego samego języka. Posługuje się nim społeczność północnych i środkowych Indii, natomiast urdu jest najpopularniejszy w Pakistanie.